Viên Minh ý

– Cuộc đời tuy là giả tạm vì bản chất của nó là vô thường, khổ, vô ngã nhưng nó cũng chính là bài học để giác ngộ. Chân lý đều ở trong cuộc sống này, khi sống với tham sân si thì đó là luân hồi đau khổ, khi đoạn tận tham sân si thì đó là Niết bàn tịch tịnh.
– Phần lớn con người vì muốn được thường, lạc, ngã mà khổ. Khổ là do không thấy tính vô thường, khổ, vô ngã trong vạn "pháp". Trong vô thường mà muốn thường hằng, trong khổ đau mà muốn hạnh phúc, trong các pháp vô ngã mà muốn đó là ta, của ta và tự ngã của ta thì gọi là điên đảo tưởng.
– Thiên Đàng, Cực Lạc, chỉ là cách gọi tên. Phật giáo, Thiên Chúa giáo chỉ là hệ thống tổ chức Tôn giáo và Giáo lý. Chân Lý vẫn là một đối với người đã giác ngộ. Giống như người miền Trung gọi là củ sắn thì người miền Nam gọi là củ mì, còn người nào ăn củ đó rồi thì mới thấy chỉ là một củ thôi ...khi còn tranh cãi nhau về cách lập ngôn hay còn chấp giữ hệ thống lý thuyết riêng của mình thì vẫn còn chưa thấy "Chân Lý"... Chính ý niệm của con người chia cắt manh mún "Sự Thật" thành cái (của) tôi và (của) anh.
– Có hai cách biết: Một là biết thực tánh chân đế (paramattha), hai là biết khái niệm chế định (paññatti). Khi biết "thực tánh" thì không qua khái niệm và không phản ứng tạo tác (không làm: vô vi, hoặc làm mà không tạo tác: duy tác). Khi biết khái niệm "chế định" thì có hai cách: Một là làm thiện theo nhu cầu cần thiết, hai là làm bất thiện theo tà kiến và tham ái. Biết là chính còn làm hay không là tùy theo cách thấy biết đúng theo bát chánh đạo.
– Trí tuệ không có nghĩa là thấy Pháp như thế nào mà trí tuệ là trả Pháp lại cho Pháp. Trí tuệ là không để bản ngã xen vào để có ý kiến, mà hoàn toàn trả Pháp lại cho Pháp, để tự nó (vận hành). Pháp lại cho Pháp để tự Pháp vận hành thì mới thực sự học được sự vận hành của Pháp. Học được sự vận hành của Pháp thì lúc đó là Minh. Minh chấm dứt được toàn bộ tiến trình của bản ngã, luân hồi sinh tử.
– Trong lành là tuyệt đỉnh của Giới. Định tĩnh là tuyệt đỉnh của Định. Sáng suốt là tuyệt đỉnh của Tuệ. Buông (nắm giữ) mới đạt được tuyệt đỉnh của Giới Định Tuệ.